Tip 1: Maak bewuste keuzes vanuit een gedeelde visie en strategie
De meeste bedrijven besteden te weinig aandacht aan hoe werk wordt verdeeld en jobs worden vormgegeven. "Als bedrijf zou je kritisch moeten kijken naar de samenstelling van jobs en bewuste keuzes moeten maken in arbeidsorganisatie”, zegt Lieven. "Toch als je jobs wil die het talent van elke medewerker optimaal benutten, en klaar wil zijn voor de uitdagingen van morgen.”
Met die insteek organiseert Workitects het ‘Innovatielab: anders organiseren’, om het management van bedrijven aan te zetten tot reflectie. Waar wil je naartoe? Hoe is je organisatie opgebouwd? Is dat een bewuste keuze? Hoe zie je medewerkers samenwerken in de toekomst? "We vertrekken steeds vanuit de uitdagingen binnen de organisatie. Hierbij is er geen blauwdruk of organisatievorm die voor iedereen werkt,” benadrukt Lieven, “wel leren we bedrijven welke gevolgen bepaalde keuzes in de structuur hebben, en bekijken we samen welke keuze tot het gewenste effect leidt.”
Tip 2: Resultaatgerichte in plaats van taakgerichte jobs
Traditioneel zijn jobs taakgericht, terwijl een resultaatgerichte aanpak vaak beter werkt. “Hierbij zetten we de mens centraal”, licht Lieven toe. “Hoe kunnen we jobs anders gaan ontwerpen of ‘designen’ om ervoor te zorgen dat mensen zo goed mogelijk kunnen werken en samenwerken?”
“Waarom kortgeschoolde verpakkers niet mee laten draaien in het productieproces dat eraan voorafgaat?” gaat Lieven verder. “Zo leren ze, roteren ze, kunnen ze inspringen waar nodig … én kunnen hun talenten naar boven komen. Bij een aardappelverwerkend bedrijf hadden we bijvoorbeeld een jonge verpakker die IT had gestudeerd. Hoewel hij zijn diploma nooit behaalde, had hij wel de juiste attitude en motivatie om enkele IT-taken op zich te nemen.”
“We kijken naar hoe we jobs anders kunnen ‘designen’, zodat mensen zo goed mogelijk kunnen werken en samenwerken.” - Lieven Eeckelaert, Workitects
Tip 3: Geef medewerkers autonomie
Onderzoek toont aan dat medewerkers meer werkgoesting ervaren in jobs met meer autonomie. "Autonomie gaat niet om alles loslaten,” benadrukt Lieven, “maar om een structuur creëren waarin medewerkers zelf beslissingen nemen, inspraak hebben, en verantwoordelijkheden en rollen opnemen.”
Toch nuanceert Lieven: “In de praktijk zien we dat niet elke medewerker meer autonomie wil. En dat is prima. Als je een deel van de werkvloer meekrijgt, leg je al een flinke basis en creëer je een positieve dynamiek die anderen kan inspireren.”
Door medewerkers vanaf het begin te betrekken bij veranderingen, vergroot je bovendien het draagvlak. Lieven: “Bij een patisseriebedrijf hebben we medewerkers geholpen om 5S-taken zelf logisch en eerlijk over het team te verdelen. Zo werd het een zaak van iedereen.”
Tip 4: Zet in op gedeeld leiderschap
Een veelvoorkomend scenario in de sector is dat de beste experts doorgroeien tot leidinggevenden. En steeds vaker wordt van hen verwacht dat ze ook nog eens de people skills hebben om zich tot coaches te ontpoppen. Ook de extra verantwoordelijkheden die digitalisering met zich meebrengt, komen meestal in hun bakje terecht.
“We zien dat leidinggevenden vaak een buffer vormen tussen management en werkvloer”, zegt Lieven. “Het zijn net supermannen die alles opvangen en regelen, maar vroeg of laat zijn ook hun krachten uitgewerkt.”
“Leidinggevenden zijn geen supermannen, vroeg of laat hebben ook zij geen krachten meer.” - Lieven Eeckelaert, Workitects
“Bij een diepvriesbedrijf hebben we daarom de principes van gedeeld leiderschap geïntroduceerd. Het bedrijf koos ervoor om hier ver in te gaan. Er werden niet alleen taken overgeheveld naar de operatoren, waardoor de werkdruk door meer schouders wordt gedragen, en de job van de operatoren interessanter en uitdagender is. Leidinggevenden werden ook losgekoppeld van hun team en roteren nu. Hierdoor zijn er minder problemen bij de ploegoverdracht en geniet ieder team van de sterkte van elke teamleider.”
Tip 5: Meten is weten
Werknemersbevragingen zijn een krachtig instrument om tijdsdruk, werkgoesting, betrokkenheid en vertrekintentie in kaart te brengen. Zo kun je gericht knelpunten aanpakken.
“Bij Brasserie Lefebvre gebruikten we de online Werkmeter om psychosociale risico’s te analyseren”, vertelt Lieven. “We ontdekten dat medewerkers die moesten werken op het tempo van machines meer werkstress ervoeren. Door hen meer impact te geven op het werktempo en beter te communiceren is hun welzijn aanzienlijk verbeterd.”
Tip 6: Spin een gedeeld verhaal
De meest succesvolle verandertrajecten zien we bij bedrijven waar het management, human resources en productie er samen de schouders onder zetten.
“Door het werk anders te organiseren, kun je niet alleen de werkdruk verlichten, maar ook de wendbaarheid en prestaties van het bedrijf verbeteren”, besluit Lieven. “Uiteindelijk draait alles om mensen: hoe we hen beter kunnen laten samenwerken in een omgeving die hen ondersteunt, motiveert, waardeert en kansen biedt.”
Wat doet Workitects?
Workitects vzw ondersteunt de sector in zijn zoektocht naar duurzame organisatiestructuren. Als expertisecentrum doet het dat via praktijkgericht onderzoek, interactieve opleidingen, hands-on methodieken en ontwerptrajecten op maat.
In de afgelopen tien jaar heeft Workitects zo’n vijftig voedingsbedrijven geholpen stappen te zetten richting een efficiëntere en meer mensgerichte arbeidsorganisatie. Voor- en nametingen van de werkbaarheid bij enkele van deze verandertrajecten toonden de volgende winst:
- De werkbaarheid nam gemiddeld met 10% toe.
- De nood aan recuperatie nam af met 12%. Dat is een belangrijke indicator van stress en uitputting, en een voorspeller voor gezondheidsklachten en absenteïsme.
- Medewerkers hadden maar liefst 22% minder vaak de intentie om het bedrijf te verlaten.
- Zij die meer kansen kregen om in hun job zaken uit te proberen en zich te ontwikkelen, toonden een sterkere motivatie en bevlogenheid.
Ontmoet Lieven Eeckelaert: organisatie-architect
Vanuit zijn achtergrond als preventieadviseur en ergonoom is Lieven Eeckelaert gebeten door de samenhang tussen arbeidsorganisatorische context, teamontwerp en de werkbaarheid van jobs. Als senior consultant in innovatieve arbeidsorganisatie helpt hij bedrijven hun prestaties en werkbaarheid te verbeteren. Bij Workitects vzw coördineerde hij diverse innovatieprojecten in uiteenlopende sectoren.
